Nett innom

Eg sit i senga og venter på at håret skal tørka. Bratislava! For ein lovande by! Eg kom fram i går kveld, på toget med Martyna, og me åt vidunderleg sushi før me møtte ein gjeng på staden med det flotte namnet "1. Slovak pub". På engelsk.

På Slovak pub orka eg ikkje eingong drikke opp øla mi, og langt mindre ta bussen ut i gokk for å snika meg inn på eit dormitory eg ikkje har lov ti å snika meg inn på eigentleg, so eg stakk bort på hostelet over gata i staden.

Og det er der eg sit no. Eg sit i oransje sengetøy og venter på at håret skal tørka og at coldrex-drinken min skal bli kald nok til å drikka. Sola skin inn gjennom oransje gardiner og eg kjenner at den varmer på ordentleg.

Våren er her! Og eg skal til Praha og møta Henning!

Kjapp oppdatering før ferien

Sidan sist har eg vore og observert i ein ny barnehage. Det vart berre ein dag denne veka. Eg hadde tolk med meg denne gongen, den supertrivelege pedagogikk-studenten Ivan. Monika og Iveta, koordinatorane våre, sender han hit og dit for å følga oss og tolka for oss. Det var veldig bra å vera med han i barnehagen, kjekt å kunna snakka om det eg ser med ein som faktisk forstår det som blir sagt og! På bileta poserer Ivan ved sida av planverket til barnehagen, hendig nok hengt opp på veggen lett tilgjengeleg, og eg ser på borna som bygger med klossar.



Og so fekk eg besøk! SIT-Christer var tilfeldigvis i nabolaget! Eller nærmare bestemt: han stakk innom Presov på veg til Romania med tog. Som dåke kan sjå tok han kjapt opp kulturen i landet, til dømes tradisjonen med å ri på dyra rundt Neptun-fontena i sentrum.



Om kvelden var det norsk tradisjonsmat med Team Norway på dormitory-kjøkenet. Taco, ja.



I går var det tid for slovakisk tradisjonsmat! I framgrunnen kan de sjå den berømte Bryndzove Halusky som eg kalla bloggen min opp etter kun basert på namnet. Det var lenge før eg visste kva det var og langt mindre smakte. (For øvrig: eg er framleis den einaste nordmannen eg veit om som faktisk er glad i denne potet-retten.) I bakgrunnen: ein nøgd Christer med dei deilige kvitlaukspotetpannekakene sine.


Men derifrå slutta ting å vere artig.


Eg har pådratt meg den kraftigste forkjølinga eg har hatt på so lenge eg kan hugsa, so eg er sliten, tett, sår i halsen og generelt litt nedstemt. Eg har kjøpt det som finst av forkjølingsmedisin i dette landet, og trøkker nedpå med strepsils og coldrex til den store gullmedaljen. Eg må bli frisk i løpet av natta!
I morgon dreg eg nemleg til Bratislava etter ekskursjonen i roma-barnehagen. Derifrå skal eg til Praha og møta Mannen i Mitt Liv, og me skal cruisa litt rundt i landet før me slår oss til ro her i Presov om nokre dagar, moglegeins torsdag.

GOD PÅSKE DER HEIME! Vonar Kvikklunsjen, appelsina, Poirot og alt det tradisjonelle er deilig i år og.

Romske dety

Overskrifta tyder Roma-born, og her kan du sjå dei dansa:


Og no, min gode lesar, har eg eit spørsmål til deg. Kva veit du om romafolket eigentleg?

Me (NIL-studentane, Martyna og Baris) tek eit fag på universitetet som heiter "Education of Roma". Forelesaren er Monika Krajcovicova, som også er praksiskoordinator for oss. I den fyrste forelesninga me hadde i faget fekk me utdelt eit tankekart. I midten stod det ROMA, og rundt skulle me skriva alt me visste. Eg skreiv: minority, poverty, alcoholism, settlements, segregation, forced assimilation, exposed of racism. Men eg skreiv også: ancesting from India, colorful clothes, strong family bonds, music, metal work. Lista over negative, triste ting var diverre lenger enn den over fine ting. Historia til Roma-folket er full av forfølging og tvang, og framleis er rasismen mot dei grov. I dag er omlag 10% * av befolkninga i Slovakia Roma, men ikkje alle er fattige og lever i dårlege kår. Nokon gjer, men generelt kan ein seie at det fins Roma-folk i alle sosiale lag, akkurat som resten av befolkninga.

Faget skal læra oss om forhalda for Romafolk i dagens Slovakia, gjennom tema som historie, kultur, tradisjonar, buforhald, livvstil og barneoppdragelse. Me skal på ekskursjonar til landsbyar og skular og få besøka folk, både dei som lever i lavare og høgare "socio economic conditions".

Filmen er av dansegruppa til Základná škola Jarovnice, Jarovnice barneskule. Denne skulen skal me besøka på fredag. Som førebuing til besøket surfer eg på nettsida til skulen, med google translator til hjelp.



Sovidt eg kan forstå det av nettsida er estetiske fag viktige for skulen, kunst og handtverk, dans, musikk og so vidare. Her og her er lydfiler frå recitovať, diktlesing og song frå skulen.

Kjenslene mine i forkant av ekskursjonane er faktisk litt blanda. Eg gler meg veldig. Det blir ei fantastisk interessant oppleving! Men eg gruar meg litt og. Eg gruar meg til å besøka landsbyar der folk bur under dårlege kår. Men aller mest gruar eg meg til å møta mine eigne fordommar.


* Offisielle tal seier at det er kun 3-4% av befolkninga i Slovakia som er roma, medan det reelle talet er høgare, og talet varierer etter kva kriterie ein set.

Filmen, biletet og lydfilene er frå nettsida til skulen.

Hovudet over vatnet

Picture unrelated: Kims leik i barnehagen.

"Mamiiinka!" klarte den gråtkvalte treåringen å hiksta fram. Mamma mi! Og eg prøvde å trøysta. Ho grin veldig ofte ho her, men det er jo ikkje grunn nok til å la være å trøysta når den vesle jenta grin so ho nesten ikkje har pust att.

Og for å gje dykk eit inntrykk om kva nivå slovakisken min er på, eit nivå som både er imponerande høgt og lattereleg lavt på same tid (alt etter korleis ein ser på det) skal eg no gjengje "samtalen" vår når eg prøvde å trøysta:

- Maminkaaa!
- Ja. Eg veit. Mamma. Men ikkje no. Seinare!
- Hulk, hulk, hulk.
- No er lunsj. Veit du kva er lunsj?
- Hulk, hulk. Suppe.
- Ja, suppe! Likar du suppe?
- Hulk. (nikkar).
- I dag er suppe russisk borsj. Raud suppe. Likar du raud suppe?`
- Hulk, nikkar.
- Og etterpå - buchty! Likar du buchty (Buchty er søte bollar.Tullete lunsj, men borna elskar det.)
- Ja. (nesten uten hulk)
- No er lunsj, etter er sove og sååååå: mamma. Bra?
- Ja. (nesten roleg)

Det høyrer jo med til historia at sjølv om ho roa seg, so grein ho like mykje då eg slapp henne og ho måtte stå aleine på golvet utan å bli strøke på ryggen. Men det var heller ikkej dei pedagogiske evnene mine me skulle snakka om no. Det var dei språklege. So? Kva tykkjer de?

Eg har ikkje telt ordforrådet mitt, men vil tru at det ligg på rundt 100, kanskje 200 ord (eg skal vere 4 timar på flyplassen i Praha seinare i dag, so kanskje eg kan telja då, heh). Eg kan konstruera setningar med to ledd. Eg kjenner til prinsippa for, og behersker (men treng betekningstid) å bøya verb etter person*, har byrja å forstå korleis genitiven fungerer (til dømes TRUR EG at Hans sin vil vere Hansovi, men dette kan vere heilt feil)

Eg er god i dei viktigaste høfligheitsfrasene samt å introdusera meg sjølv, og kan so godt som utan problem bestilla mat og drikke på restaurant. Eg kan gjera meg forstått, og forstå ungane i barnehagen til ein viss grad.

Det eg IKKJE kan er preposisjonar (som i sin tur styrer kasus - hoho!), å gradbøya adjektiv, snakka i andre tider enn presens eller forstå når nokon snakkar til meg i anna enn dei heilt enkle setningane. Eg kan heller ikkje fortelja noko som krever meir kompliserte setningar enn "Eg studerer pedagogikk". Hvis eg skal sei at eg studerer på andre året må det teiknspråk og velvilje til. Det kan til dømes bli noko slikt som: "Skule er 3 år. Eg er 2 år". Forståeleg? Ja, i kontekst. Utanfor kontekst? Neppe.

Ja, og so juksar eg ein del. Hvis eg ikkje kan eit ord, men kan motsetninga er eg veldig flink til å bruke den nektande forstavinga ne-. Til dømes: Eg veit er viem og eg veit ikkje er då sjølvsagt neviem. Ganske greit. Og dette ne- bruker eg flittig, anten den høyrer heime til ordet eller ikkje. Nespolu seier eg, og meiner "nei, me skal ikkje betala saman". Nedlha seier eg og når eg skal sei at noko ikkje er langt, for eg kan ikkje ordet for kort. Nokre gongar passar det å bruka ne-, men dømet med nedlha trur eg best kan omsetjast til ulangt, og det høyres jo ganske dust ut.

For å oppsummera: Eg lærer heile tida, og med tanke på at eg har vore her i 3 mnd men ikkje har hatt språkundervisning heile tida er eg blitt veldig flink. Flinkare enn gutta boys! Men det er ikkje so rart, for eg er meir opptatt av det og prøver hardare enn dei og. Eg har i underkant av 2 månader igjen her nede, og skal nok bli enno litt betre før eg dreg heim.

Men fyrst er det ei bryllupshelg i Spania som står for tur! So no blir det lite slovakisk på meg dei nærmaste dagane, og eg kan like godt avslutta med: Hasta la vista!

*Systemet her er som på tysk. For dei som ikkje kan tysk, so tyder det at verbet har ulik bøying etter som det er eg, du , han/ho/det, me, dåke eller dei som gjer det. Og her er systemet for verbet "å være":
Ja som, Ty si, On/ono/ona je, My sme, Vy ste, Oni/ony ju.

Sushi & Standard

Hei til nye lesarar! Mormor og tante Tone, beklagar at dåke ikkje har visst om bloggen før! No er det sundag føremiddag, og eg sit i senga med ein kopp kaffi. Åh senga! Den fungerer både som seng og sofa her på dette 12 kvadrat rommet som er "heime". Eg har ofte tenkt på at eg skal skriva om Ups & Downs of Dormitory Life, men det blir ikkje i dag heller. I dag skal eg fortelja om i går!

Martyna og eg bestemte oss for å utvida horisonten vår ein smule. Prešov er ikkje verdas navle er eg redd, og me kjente at me var litt leie av gatene og vanene, so me sette oss på bussen til Košice. Bussturen tek omlag ein halvtime, so kjem me fram til busstasjonen i denne nest største byen i Slovakia. Košice er merkbart større enn Prešov (sjølv om denne er den 3. største byen i landet), men ikkje so veldig ulik uansett. Planen for dagen var å dra på Galeria, eit stort, nytt handlesenter rett utanfor bykjernen, so me måtte kjøpa billettar på automaten. Då måtte me kjøpa buss-billettar på automaten.



Før me drog til handlesenteret spaserte me litt i byen. Hovudgata heiter Hlavna. Det heiter hovudgatene i alle slovakiske byar for øvrig, då dette faktisk tyder hovudgate. Hlavna-en her er lenger enn i P, katedralen er større og ein skulle kanskje trudd at folka var fleire. Men nei. Her er det ikkje som i Noreg, laurdag er ikkje prime time for spasering og shopping. Butikkane stenger klokka 12 eller 13, og det er so godt som folketomt i gatene.



Bortsett frå to menn som bar ein kjempestor pakke.



Og nokre nonner på veg ut av ein pizzeria. Er normalt/til å forventa eller om det var rart/kuriøst? Et nonner pizza? Det er jammen ikkje godt å veta, men no har me empiriske bevis som kan tyda på at dei gjer det.


Me såg på teateret og lot oss begeistra av både bygningen og programmet. Dit skal me og sjå ballett! Og kanskje opera! Åja! Sjølv "Et dukkehjem" av Ibsen skal dei setja opp i vår, men eg føler meg ikkje akkurat stødig nok i slovakisk til å våga meg på ei slik utfordring. Då trur eg heller at eg vil safe (som ungdommen seier) med Svanesjøen av Tsjakovski.


Men so! Etter spasersturen skulle me iallefall til handlesenteret.




Men då fann me SUSHIRESTAURANTEN! Åh, då var me glade! Sushi! Det var heilt fantastisk. Me åt miso-suppa og nighiri, maki og meira maki. Det var veldig, veldig godt, men ikkje heilt slik sushi eg er vane med frå Ravnkloa i Trondheim som ligg rett der fiskebåtane legg til. Det var merkbart at denne sushien er laga midt i europa, langt frå anna vatn enn ei og anna elv. Det var røykelaks og scampi frå frysen, ein rar bit med noko fiskepuddingaktig og crabsticks. Mindre FERSKT med andre ord, men det var like greit. Det smakte vidunderleg, og hadde det vore fersk fisk hadde eg vore skeptisk uansett, so langt innpå land.



Her jobbar Martyna hardt med ein gigantisk bit "tiger eye maki". Åh, me var glade for at me hadde fått sushi!

Etterpå skulle me dra på handlesenteret. Men so såg me skiltet til ein kafe som heitte "Casablanca", og sidan både namnet og staden såg lovande ut, og me begge elskar filmen, fann me ut at me trengte kaffi. Og varm sjokolade.



Me likte Casablanca. Stilen var ikkje heilt Marokko 1943, men me likte oss. Eg tok eit bilete som ser ut som eit maleri av Edward Hopper hvis du legg godvilja til og hvis ho hadde sett ut glaset. Og den varme sjokoladen! Ohoi, her i landet er varm sjokolade mykje nærmare sjokoladepudding enn kakao. Det går nesten ikkje an å drikka den, den er så tjukk at du må eta med skei.
Og no var det faktisk ikkje tid til å dra på handlesenteret i det heile.

Neste punkt på programmet var å treffa tidlegare nemnde Iveta Kovalcikova for å bli med på slovakisk meisterskap i standard-dans, eller Majstrovstvá Slovenska 2010 v štandardných tancoch som det heiter på lokalt. Dotter til Iveta deltek nemleg på senior-nivå, og ho hadde invitert oss for for å sjå henne dansa i meisterskapet. Eg fekk melding frå Iveta ("Hello Mary!") med namnet på staden me skulle til, so me spurde oss fore og sette oss på bussen.

Etter ein 10 minutts busstur langt ut i suburbia ringte Iveta og fortalde oss at staden me skulle til låg 8-10 minutts gange frå busstasjonen. Og at dit me var på veg var ein annan stad med same namn. Hoppsann.Eg berre lo, men Martyna var ganske sur. Særleg då me blei glodd på av ymse hankjønn på bussen. Ho lurte på om ho såg stygg eller rar ut, men eg trur ikkje det var derfor dei glodde. Eg trur heller det var fordi me snakka engelsk og hadde litt korte skjørt!

Etter kvart fekk me nærmare beskrivelse frå Iveta på melding, og instruksjon om kor me skulle frå ein random mann som passerte. So me sette oss på bussen tilbake, og håpte på det beste. Då me gjekk av var me litt skeptisk, for me fann oss sjølv midt på ei bru over motorveglandskapet.


"Sou zeleznicne za stanicou pod mostom smerom von z mesta" var introduksjonen på melding. Me viste den fram til ei jenta som gjekk av bussen samtidig som oss, og ho smilte og nikka. Og peikte på sportsstadion som låg rett i nærleiken. Me var framme!

Og for ei oppleving det var! Eg kjente mitt 6-årige sjølv hyla av lykke ein stad inni meg. ÅH, kjolane! Og haldningane! Og musikken! Og dei stramme karane med kjole&kvitt og sleik! Tango, quickstep og vals! Lenka Kovalcikova designer og syr kjolane sine sjølv, og ho var so fin som ei prinsessa der ho svevde rundt. Det var ikkje so enkelt å fotografera, men det er i alle fall henne på det øvste biletet her.






Etter 3 timar med fabelaktig dansing og noko tresmak i rævo etter dei ikkje so veldig komfortable benkane vart vinnarane kåra. Då hadde me oppnådd sopass innsikt at me var nøgde med resultatet. Vinnarparet var også slovakiameistrar i fjor. Lenka og partnaren kom på 7. plass. Av 42 par er dette slett ikkje dårleg, men det betydde at dei ikkje fekk dansa i finalen. Finalerunden består av 6 par, og då er det litt ekstra skuffande å ikkje nå opp, sjølv om dei kom høgare enn dei hadde rekna med i utgongspunktet.

Tilslutt spelte dei nasjonalsongen for vinnarane og Iveta køyrde oss heim til P. For ein dag! For ein kveld! Eg var blid då eg la meg.

Raudstrømpe eller nettingstrømpe?

(ein engel på veg heim med mor og bror og som ikkje har nokon ting med innlegget under å gjere)

Det er kvinnedag i dag, ein dag eg alltid har vore medviten om. Alltid takksam for den kampen som vart kjempa før eg vart fødd og alt dei oppnådde som gjekk i tog under sterke paroler. Men eg har ikkje gått so mykje i tog sjølv. Eg har heller aldri tatovert meg med noko female power-teikn. Eg har ikkje presentert meg som den største feministen eller deltatt hardast i diskusjonane.

Men likevel vert eg overraska over at kvinnedagen her i landet handlar mest om at menn skal kjøpa blomar til damene, gje dei gåver og ta dei med ut på middag og sånt. På veg frå barnehagen såg me mange jenter som hadde fått blomar. Dei stolpa seg avgarde på høge helar, tungt sminka og arm i arm med kjærasten.
Eg spurde Marketa frå Tsjekkia då eg kom tilbake til internatet, og ho kunne stadfesta det eg tykte det såg ut som: at kvinnedagen her i landet minnar meir om valentinsdagen enn om ein politisk viktig dag. For det meiner eg den er - både historisk og samtidig. Eg har også snakka so vidt med den polske venninna

Det er ingen menn i barnehagane her i landet. Dei lærarane me møter tykkjer det er flott at Hans og Kjell Thomas ynskjer å vere førskulelærarar, og det verker ikkje som dei tykkjer det er rart eller feil eller noko. Tvert i mot, får eg inntrykk av.
Og eg trur det ville vore positivt for dette landet.

Det er jo det dei seier i den sektoren me held på å utdanna oss inn i: at når mennene kjem, kjem og dei høgare (og rettferdige) lønningane. Og det er jo ikkje rett. I Slovakia er lønningane for førskulelærarar horrible, me hadde ein lang samtale om detta med Lucia i dag. Og sjølv om eg tykkjer det er sørgeleg at det må menn til for å betra forhalda, so tviler eg ikkje på at det er ein faktor som hjelper.

På facebook i dag hadde ei tidlegare klassevenninne (me snakkar barne- og ungdomsskule her) ein kommentar i statusfeltet om at ho er flau over å vere kvinne på kvinnedagen, når "feminaziane står å skrike..." (direkte sitat).Då blei eg lei meg. Ho hadde vel likt å vere her ho då, og fått roser. For eg ser poenget med å gjere STAS PÅ, men samtidig tenker eg at det ikkje er dette det handlar om. Eg lot meg fyra opp og har tilbrakt kvelden med å krangla på internett. Flaut.

...og dagene løper avsted som ville hester.

Eg tenkte at eg skulle ha "kvardag" som overskrift på på denna posten, for når eg skal skriva samlepost over 2 veker måtte eg nesten ha denna tittelen igjen. Men kvardag? No er me allereie halvvegs i opphaldet, og eg har enno ikkje kjensle av kvardag. Eg har heller inga kjensle av at me faktisk er HALVVEGS, og tanken er heilt absurd. So difor den tittelen det vart, lånt av Charles Bukowski.


Dei siste tre vekene har kort sagt vore slik:

Skikurs med barnehagen:
(her skulle eg hatt ein film av kidsa som renn ned bakken, men blogger ville visst ikkje lasta han opp)

Studieveke:

Praksis.


Noko har stabilisert seg og blitt "vanleg", men framleis er eg utan rutine på det meste. Noko er fast: riskaker med ost eller leverpostei til frukost. Pulverkaffi om ettermiddagen. Sova ein times tid etter barnehagen. Skype med Henning, gjerne ein times tid.


I helgene går me ut og et og drikk littegranne øl. Kanskje drar på disko, kanskje har me innefest med folka på gongen. Særleg dei tyrkiske er me ein del i lag med, dei polske held seg ein del for seg sjølv. Bortsett frå Martyna, då.


Men noko er ikkje fast! Sjølv om me byrjer å bli vane med landet og byen og folka, so skjer det stadig ting som overraskar stort. Hendingar som er verdige den herleg underhaldande nettsida my life is average.

Som eit lite Hare Krishna opptog midt i hovudgata. Med trommer, song og dans. Hare hare!


Eller som den litt skumle opplevinga då nokon som høyrdes ut som Darth Vader nærma seg meg i trappa, og eg brått vert teken att av han her som kom springande:


Eg har tusen ting å skriva, tusen bilete å visa (faktisk nærmare to tusen) men hovudet mitt er ikkje heilt i bloggmodus i dag. Stay tuned! Brått kjem inspirasjonen tilbake! Kanskje etter eg har vore på kino med Martyna og på middag med familien til Kjell Thomas?